Beyaz Elbiseler

Eski bir şiir bize gelinliklerin rengi hakkında ve bu renklerin gelinin geleceğini nasıl etkileyebileceğine dair şunları söylemektedir: “Beyazlar içinde evlenen doğrusunu seçer. Griler içindeyse, uzaklara gider. Siyahlar içinde evlenen, eskiye dönmek isteyecek. Kırmızılar içinde evlenen, keşke ölsem diyecek. Maviler içinde evlenen olacaktır sadık. İnci içindekini bekler koşuşturmalı bir hayat. Yeşiller içindeki utanır görülmekten, Sarılar içindeki eşinden. Kahverengiler içinde evlenen şehrin dışında yaşayacak. Pembe içindekinin keyfi kaçacak.”

Her zaman kültürlere ve sosyal gelişime göre nikah elbisesi özgünlük göstermiştir. Başlangıçlarla ilgili törenler (Vaftiz, Müslümanların doğumda adak kesmesi, Yahudilerin yaş kutlaması vs gibi), tasdik etme  törenleri ve defin törenleriyle birlikte evlilik bir insanın hayatındaki üç büyük toplu katılımlı etkinlikten birisidir ve bunlar arasında kişinin merkezde bulunmaktan tam manasıyla memnun olacbileceği ve övünebileceği tek etkinliktir.

Bu damattan daha ziyade bu gelinin büyük günüdür. Tarih boyunca kadınlar gelinliklerini kutlamaya uygun olması için özel hale getirmeye çalışmış ve böylece güzel gelinler daha güzel olurken çok güzel olmayanlar da en azından bakıldığında görkemli dedirten hale getirilmiştir.

Yirminci yüzyılın başında büyük mağazaların gelmesiyle neredeyse her kadın “yeni” bir gelinlik içinde evlenme rüyasını gerçekleştirebilecek hale geldi. Beyaz gelinlikler popülerlik kazanmaya başlamıştı. 1890’da Ladies Home Journal dergisi şöyle yazmıştır: “Ezelden beri gelinlerin elbiseleri beyaz olmuştur”. Bu doğru değildi ancak gelinliğin daima beyaz olması yönünde ne kadar kabul gördüğünü gösteriyordu. Bazı gelinler, özellikle üst sınıftan olmayan gelinler daha pratik olan ve düğünden sonra da giyilebilen elbiseler giymiştir.

Beyazlar içinde evlenerek düğmeye ilk basan Kraliçe Victoria olmuştur. Savaştan sonraki refah, Victoria döneminden ilham alan büyük gelinliklerin bir gerçeklik haline gelmesini sağladı. Grace Kelly’nin Monako Prensi ile evlenişi, büyük bir peri masalına benzer düğünleri sayesinde geniş kitlelerce tanındı. 1956’da 30 milyon televizyon izleyicisinin karşısında Grace Kelly’nin Monako Prensi Rainier ile evlenmesi yüzyılın düğünü olarak anıldı. Düğün elbisesi beyaz dik yakalı, oturtulmuş gövdeli uzun kollu bir gelinlik ve yirmi beş yardalık ipek tafta, yüz yardalık ipek kumaş, peau de soie, tül ve Brüksel güllü iğne oyasından yapılmış dalgalı etekten oluşmaktaydı. Küçük inciler ve portakal çiçekleriyle dekore edilmiş gelin şapkası ve 90 yardalık tülden oluşan bir duvak giymişti. Kendinden önce Kraliçe Victoria’nın düğününde olduğu gibi, Prenses Grace’in düğünü sonraki on yılın akımını belirleyecekti ve büyük beyaz elbiseler revaçta olacaktı.

Kraliyet prensesleri daima düğün günlerinde tam anlamıyla prenses gibi olmaya çalışmışlardır. Ortaçağ dönemlerinde saray düğünleri büyük siyasi öneme sahipti ve genç gelinin ülkesinin saygınlığını arttırmak için muhteşem gözükmesi ve damadın ülkesini kendi milletinin apaçık refah seviyesiyle etkilemesi, mümkünse güçlerinin yetebileceğinden fazlasını ortaya koyması gerekliydi. Bu bağlamda çoğu yüksek maliyetli olacak şekilde kullanabilecekleri her malzemeyi kullanırlardı. Örneğin altın ile gümüş iplikle dikilen kumaşlar, kadife, damasko ipeği, saten ve kürk gibi. Ayrıca elbise; elmaslar, yakutlar, safirler, zümrütler ve inciler gibi kıymetli mücevherlerle dikilirdi ve bu şekilde gelin gün ışığında bile parıldar, ışıl ışıl olurdu.

Tabi ki pek çok gelin prenses değildi ve böyle büyük masrafları kaldıramazdı. Ancak özel görünmek adına bir gelin genellikle, kendinden üst sosyal sınıftaki bir kadının giysisini kopyalamaya çalışırdı. O zamanlarda sıradan bir kız için gelinlik idareli bir şekilde kesilirdi,yani dökümlü kolları olan, kuyruklu bir gelinlik büyük bir statü sembolüydü.

Fakat modern zamanlarda fabrika yapımı malzemelerle kuyruklu gelinlikler statü sembolünü kaybetti ama artık kuyruklu gelinlikler bir gelenek haline geldi. Gelinliğin en klasik formu haline gelmiş A etekli gelinlikler ilk kez onsekizinci yüzyıl’ın sonunda görüldü. Kumaş dokuyan makinelerin üretimi,Hindistan’dan ihraç edilen ucuz muslin kumaşlar ve dünyayı etkileyen klasik akımın etkisi ile 1800’lerde duvak ile beyaz gelinlik düğünlerin vazgeçilmez elbisesi haline geldi. Her zamanki gibi moda Londra’da başladı, ordan diğer şehirlere, kasabalara ve ardından çevre ülkelere yayıldı.

On dokuzuncu yüzyıl da ise; düğününde beyaz kabarık gelinlik giymiş bir gelinin bile düğün elbisesini tekrardan giymesi beklenirdi. Gelinin, yeni evil bir bayan olarak ailesi,arkadaşları ve tanıdıklarıyla görüştüğü ’’Gelin ziyaretleri’’ sırasında gelinliğini tekrardan giymesi gerekiyordu. Üst sınıfın gelinleri ise düğünden sonra gelinliklerini korsajlı bir gece büstiyeri (genellikle iki ayrı parça olarak kullanırlardı) haline getirtirlerdi ve başkaetkinlikler için tekrardan süsleyip giyerlerdi.

Kraliçe Victoria kendi gelinliğindeki danteli çıkarttı ve tekrardan birçok kez kullandı. Hatta 50 yıl sonra evlilik yıldönümünde siyah ipek kumaşla birlikte gelinliğini tekrardan giydi.

1920’lere kadar gelinlikler hep zaman belli stil ve kurallar çevresinde yapılırdı. Eğer normalden biraz daha fazla süsleme varsa bu en cesur modadan biraz daha mütevazı sayılıyordu. Ancak bu on yıl içerisinde kadın giyiminde devrim oldu. Etek boyu ayak hizasından diz altı hizasına yükseldi. Bunu takip eden süreçte düğünlerdeki giyim stili de değişti. Gelinler ayak bileklerini gösteren uzunlukta gelinlikler tercih etti fakat etek boyları kısaldıkça bu tarz gelinlikler kilise tarafından uygun görülmemeye  başladı ve bu sebeple çoğu gelin uzun etekli gelinlik seçti. Gelinlikte sezonun modasını takip etme ve kuyruklu uzun gelinliklerin iki parçadan oluşan modellere dönüşümü yirminci yüzyılda gerçekleşmiştir. Yüzyılın ortalarına doğru gelinlik modasında ‘Swing Sixties’ döneminde Mary Quant ve ekibinin modadaki etkisi ile gelinlik profili ciddi manada değişmeye başlamıştır.